Mga Maalam nga Wala Nagasapak sa Panghimanwa

I first read the English translation of Guatemalan poet and activist Otto Rene Castillo's Intelectuales Apoliticos here only recently, and I chanced upon it at such an interesting time --- when the world was gasping for air in the middle of a global pandemic, while fellow academics were arguing about... whether or not the semester (abruptly halted midway) ought to continue.

Here is my translation, which is also part of Kasingkasing Press's Non-required Reading in the Time of COVID-19.

Mga Maalam nga Wala Nagasapak sa Panghimanwa

(ni Otto Rene Castillo)

Ginlubad ni Early Sol A. Gadong

Isa ka adlaw

pamangkuton

sang masa

ang mga mangin-alamon

sang akon pungsod

nga wala nagasapak sa panghimanwa.

Pamangkuton sila

kon ano ang ila ginbuhat

sang amat-amat

nga nagakapatay ang ila pungsod

nga daw inanay nga dabok,

magamay kag nagaisahanon.

Wala sing mamangkot sa ila

tuhoy sa ila pamiste,

ang ila malawig nga pagpahirong-hirong

matapos panyaga,

wala sing luyag makahibalo

sang ila ginakabuangan

nga walay kapuslanan,

wala sang may labot

sa ila mga nahibal-an sa negosyo.

Indi sila pagpamangkuton

tuhoy sa Kinaadtong Sugilanon sang mga Datu

ukon ang pagkangil-ad nila sa ila kaugalingon

kon may ara nagtaliwan

sa ila kaidadalman

sang kamatalaw nga kamatayon.

Wala sing ipamangkot sa ila

pagkabalingag

nga nabun-ag sa landong

sang bug-os nga kabutigan.

Sa adlaw nga ina 

maabot ang mga mamumugon.

Atong mga wala

sa mga libro kag binalaybay

sang mga maalam nga wala nagasapak sa panghimanwa,

apang adlaw-adlaw nga nagadul-ong

sang ila tinapay kag gatas,

sang ila pandesal kag itlog,

atong mga nagamaneho sang ila salakyan,

ang mga nagapakaon sang ila ido

kag nagapamunyag sang ila tanom

kag nag-obra para sa ila,

kag mamangkot sila:

“Ano ang imo ginbulig sang ang mga kubos

nagaantos, sang nagakapalong

ang ila kalulo

kag kabuhi?”

Kamo nga mga maalam sang akon pinalanggang pungsod

nga wala nagasapak sa panghimanwa,

indi kamo makasabat.

May kahipos nga daw ido buang

nga makutkot sa inyo tinae.

Ang inyo kaugalingon nga kapiutan

ang mangutkot sang inyo kalag.

Kag sa kahuy-anan matulon ninyo ang inyo dila.

---
Note: Please ask permission before copying or reposting. Thank you!